Δοκίμιο

Likes… 

Γράφει  η Ευαγγελία  Τυμπλαλέξη.

Από   φαινομενικά   μετριοπαθές  μετερίζι  η  Τεχνοκρατία  δηλοποιεί   ξεκάθαρα  πως  οι  μάζες  πλέον  δεν  βουλεύονται,  βουλεύεται  μόνον  η  μηχανή.  Η  απανθρωποποίηση    του  ατόμου   είναι  γεγονός.  Αν  αφετηρία  των  διεθνών  σχέσεων  είναι  η  ύπαρξη  πολιτικών  συστημάτων  διακυβέρνησης,  primum principium  του  τεράστιου  μηχανισμού   αποτελούν   τα   καλολαδωμένα  ενεργούμενά  του.      Και  αν  η  τακτική  συμπεριφορά  παρεμφαίνει  το  προβλέψιμο-προσαρμόσιμο  στους νόμους,  το   σύνηθες  μοντέλο  συμπεριφοράς  ενσαρκώνει  το  γενικό    νομικό   πλαίσιο.

Η  ισορροπία  ισχύος…

Σύμφωνα   με  τον  Vattel,  ισορροπία  της  ισχύος  είναι  μια  κατάσταση  πραγμάτων,  που  καμία  δύναμη  να  μην  είναι  σε  θέση  υπεροχής,  ώστε  να  μπορεί  να  επιβάλει  τον  νόμο   στις  άλλες.   Είναι  μία  αρχή,  η  οποία  θα  μπορούσε  τόσο  να  εφαρμοστεί όσο  και  να  παραβιαστεί   με  διάφορους  τρόπους  και  σε  διάφορους  τομείς,  για  να  δηλώσει  την  απόγνωση  της  ίδιας  της  ανθρωπότητας  προς  τον  εαυτό  της  και  για  τον  εαυτό  της.   Απ’  την    μελέτη  της  Κας   Κόνσουλα  προκύπτει,  πως  το  Σύνταγμα,  μέσω  της  διαπροσωπικής  εφαρμογής  του  αμυντικού  χαρακτήρα  των  ανθρωπίνων  δικαιωμάτων,  απαγορεύει  την  επίθεση  και  παράλληλα  προστατεύει  την  άμυνα. Συνάγεται  η  αναγκαιότητα  της  πρόληψης  του  αμετάκλητου  ναυαγίου  της  ανθρωπότητας, κάτι  που  προοιωνίζονται   όλες  οι  εκδηλώσεις  του  σημερινού  τρόπου  ζωής.

Οι  δυνάμεις  που  συναπαρτίζουν  την  κυρίαρχη  ισορροπία  συνδαυλίζουν  έμμεσα  και  δευτερεύουσες  επιμέρους   ισορροπίες,  οι  οποίες   έχουν  την  επιρροή  της  αμφιταλάντευσης  στην  αλυσίδα  του  συστήματος.   Δόκιμο  σ’  αυτό  το  σημείο  θα  ήταν  να  αναφερθεί  και  η υποκειμενικότητα  ή  αντικειμενικότητα  προσεγγίσεως  του  όρου  κυριαρχία.   Έχει  διαφορά   να  εικάζεται  απ’  το  να  διαπιστώνεται  η  υπερίσχυση  ή  έλλειψη  αυτής.  Μια  καθαρά  τυχαία  ισορροπία  ισχύος  στην  καθημερινότητά  μας    αντικατοπτρίζεται  σε  στιγμές  αδιεξόδου,  όταν  δύο  ή  και  περισσότερες  αντιμαχόμενες  πλευρές    στοχεύουν  εκάστη  στην  απόλυτη  επέκτασή  της.  Αποτυπώνεται  σαν  συνήθης  στάση  κάθε  ατόμου  να  ενεργεί  ορθολογικά  στο  εσωτερικό  του  συστήματος  της  κοινωνικής  ισχύος.  Η  σχεδιασμένη  καθ’  όλα  ισορροπία   εμπεριέχει  ένα  ευρύ  φάσμα  δυνατοτήτων,  όπως  η  επικοινωνιακή  αντανάκλαση  και  αλληλεπίδραση.  Οι  υφιστάμενες  σχέσεις  ενός  κυρίαρχου  πολιτικού-κοινωνικού  συστήματος,  μεταξύ  των  ατόμων    δηλαδή,  αν  κι  ενίοτε  αποκλίνουν  συμπηγνύουν  «διπλωματικές»  συμμαχίες    εξομάλυνσης  του  κοινωνικού  ιστού. Συνακόλουθα  οι  Κρίσεις  δεν  διέπονται  από  νηφαλιότητα  κι  αφυπνιστική  επενέργεια-από  διαύγεια  επιχειρημάτων  και  τεκμηρίωσή  τους-από  αδέκαστη  στάση  του  υποστηρικτή  τους.  

Πελατειακές  σχέσεις…

Ο  άνθρωπος,  σύμφωνα  με  τον  κύριο  Κονδύλη,  συνθέτει  ένα  αδιαχώριστο  μόρφωμα  βιολογικών-ψυχολογικών-διανοητικών  εξαρτήσεων.   Ένα  βαρύ  παρεπόμενο  σύμπτωμα  αυτής  της  θεωρίας  θα  μπορούσε  να  είναι  η  πλήρης  ατροφία  του  όντος,  ως  προς  την  αυτονομία   των  αισθήσεων-όψεων-στοιχείων.  Ο  Johan  Arnason    σε  απόπειρά  του  να  διατυπώσει  την   συνισταμένη   του  «μεταμοντερνισμού»   ορίζει  ως  βασικές  συνιστώσες  της:  Τον  Εξοβελισμό  της    σφαιρικής  Άποψης  της  Ιστορίας  ως  προόδου  ή  απελευθέρωσης-Την  Αποποίηση  της  ιδέας  ενός  ομοιόμορφου  και  καθολικού  Λόγου-Την  Άρνηση  της  αυστηρής  διαφοροποίησης  των  πολιτισμικών  φασμάτων.  Ο  εκάστοτε  παραμερισμός   παραπέμπει  σε  ολικό-μερικό  αγνωστικισμό. Ωσαύτως  η  εξάτμιση  των  συγκρούσεων   προσγειώνεται  στην  κρηπίδα  υποστολής  του  αυθεντικού  κριτικού  πνεύματος,  αφού  το  ίδιο  το  πρόταγμα  της  Αυτονομίας  δεν  παρεμφαίνει  προφανώς  ούτε  διεκπεραίωση,  ούτε  τερματισμό.  Και  απόδειξη  της  εν  λόγω  απροσφορότητας  συνιστά  η   άκρατη  επίδοση  των  ατόμων  στις  «Πελατειακές  σχέσεις»,  ώστε  να  σχηματίσουν  ακολουθίες   αλληλοεξάρτησης.  Είναι  οι  Ανόητοι,  κατά  τον  Spinoza,  που  διακηρύττουν  παντού  τη  φιλία  προς  άγραν  φήμης  απορρέουσας  απ’  τον  ιθύνοντα  ή  αφοσίωσης  απ’  τους  υφισταμένους.  Είναι  οι  ίδιες  σχέσεις  που  μετακενώθηκαν  απ’  την  ατζέντα  των  πολιτικών  χαρτοφυλακίων   στην  διαδικτυακή  ημερήσια  διάταξη,  χωρίς  να  αποκρούονται  οι  ιδεολογικές  αξιώσεις-προκλήσεις  του  συρμού,  χωρίς  η  κικερώνεια   dignitas  ή  η  μεταγενέστερη  γερμανική  Würde   να  συνιστά  έναν  όρο  δηλωτικό  του  κύρους  της.  Ο  «οδοστρωτήρας»  της  προόδου  καταργεί  τα  πολιτισμικά  θεματολόγια  των  λαών  κι  απολήγει  σε  ομοιογενή  τους  συνάρθρωση.  Η  «απεριόριστη  ερώτηση»  του  Καστοριάδη  έχει  απαλειφθεί  παραδίδοντας  τη  σκυτάλη  σε  συγκαλυμμένους  τίτλους  ευγενείας  και  οφφίκια,  ικανά  σαν  κριτήρια  ιεραρχικής  περιχαράκωσης  να  συνομαδώνουν  τα  άτομα,  τα  οποία  με  τη  σειρά  τους  μέσα  στο  πλαίσιο των  νομοκατεστημένων  τάξεων  δεν  διασαφηνίζουν  την  προσωπική  τους  αξία  απ’  τη  νομική  θέση,  που  τους  αναλογεί.  Κατ’  εφαπτομένη   οι  δύο  αυτές  ιδιότητες  αφίστανται  ή  όχι  θέτοντας   κοινωνικές  φαντασιακές  σημασίες   σαν  επιπρόσθετη  προβολή  και  όχι  σαν  ενδιάθετο  προσόν.  Σαν  πέπλο  αόρατο  ανεμίζει  μία  προληπτική    λογοκρισία  θεσμών-συμπεριφορών,  και  ασκείται  χωρίς  άμεσους-εμφανείς  ελέγχους    ή  καταναγκασμούς.  Η  Οικογένεια  και  το  Σχολείο  συνεχίζουν  να  αποτελούν  τις  δύο  βασικές   Αγορές,  μέσω  της  χρήσης  τους.  Συγκεκριμένες  ικανότητες  συγκροτούνται  ως  αναγκαίες    διαμορφώνοντας  ταυτοχρόνως   το  αντίτιμο  των  αρνητικών  ή  θετικών  κυρώσεων.  Πρόκειται   λοιπόν  για  μία  τρόπον  τινά  επένδυση,  οι  αντικειμενικές  προοπτικές  της  οποίας  τελεσφορούν  με  ευλαβική  ενσωμάτωση-προσαρμογή   στον  υπολογισμό  μεγιστοποίησης  κερδών.  Όσο  μεγαλύτερος  ο  βαθμός  νομιμότητας   της  χαράδρας,  τόσο  πιο  προσοδοφόρα  η  επίταξη…

Άκρατη  Μοναξιά…

Της  Ελευθερίας  ωστόσο  το  Δέντρο  αποδεικνύεται  οκνηρό,   αφού  οι  μόνοι  καρποί  του  σε  επαναλαμβανόμενη  τροχιά  εμφανίζονται  η  υπόδουλη   επιθυμία   και  η  επιμένουσα  θύμηση,  σαν  τέρατα  να  οικοδομούν  την  αυτοαναπαραγόμενη  ηθική της  σκοπιμότητας,  την  ίδια  στιγμή  π’  ολόγυρα  τα  άτομα     αιμορροούν  να  δρέψουν  τη  φαρμακίλα  της  δρύπης.   Η   ικανοποίηση του  καταναλωτή πρέπει να είναι στιγμιαία,  υποστηρίζει  ο   Bauman,  κάτι  το  οποίο  στοιχειοθετείται  και  ερείδεται  στην  διπολικότητα  του  άμεσου,  αφού  επιφέρει  προσωρινή  πλησμονή  αλλά  όχι  μακροπρόθεσμη  λύτρωση. Ενώ  φαίνεται  η  Κοινωνία  να  παρέχει  ένα  ευρύ  φάσμα  στόχων,  αποκτήματα-γνώση-επικοινωνία,  ο  Πολίτης    δεν  αντιλαμβάνεται  την  ιδεολογική  διαπλοκή   των  στόχων.  Η  ευρύτητα  υποθάλπει  περιοριστική  μονολιθικότητα.  Η  ενδοστρέφεια  έδωσε  τη  θέση  της  στην  ετεροστρέφεια,  με  αποτέλεσμα  η  πάλη  για  αυτονομία  να  ετεροκαθορίζεται  χωρίς  να  κρηπιδώνεται  σε  δημιουργικό  ή  επικοινωνιακό  καθήκον.  Η  προσωποποιημένη  ομαδοποίηση  αφορά  σε  μικρογραφία  της  πρότερης  ιεραρχικής  ιδιωτικοποίησης,  μέσα  στο  πλαίσιο  της  οποίας  τα  άτομα  ανταλλάσσουν  φιλοφρονήσεις  ενίοτε  ψευδείς  κι  άλλοτε  αληθείς  προς  άγραν  επιβεβαίωσης  κι  αποδοχής.  Ο  ένας  προσπαθεί  να  «σώσει»-να  «εξημερώσει»  τον  άλλον.      Άλλως  ειπείν  ο  ένας  Ανυπόφορος  αποπειράται   να  καταστήσει  Ανυπόφορο  και  τον  άλλον,  αφού  ο  εγωιστικός  υπολογισμός  μετατρέπει  την  προσωπική  αξία  σε  ανταλλακτική.   Και  όλο  αυτό  ισούται  με  σφετερισμό  των αρμοδιοτήτων  της  Εξουσίας,  η  οποία  υπό  το  μαγνάδι  της  Μοναξιάς  ερίζει  προς  πάσα  κατεύθυνση.  Αν  ο  κάθε  φραγμός  δύναται  να  ξεπεραστεί   στην  αυτονομία  του,  τότε  το  άτομο  θα    αποκτήσει  το  προνόμιο  να  συνειδητοποιεί  γενικότερα  τους  φραγμούς  ή  την  πάσης  φύσεως  ελευθέρωση,  ώστε  να  αποφεύγει  να  καθιστά  την  Ελευθερία  σαν  σωρευτικό  μέγεθος.  Θα  περάσει  απλά  στο  στάδιο  της  επαναπόκτησής  της  εκ  νέου  κάθε  φορά,  ώστε  να  αποφευχθεί  η  απορρύθμιση  των  ανθρωπίνων  σχέσεων,  στην  οποία  έχει  περιέλθει  βάναυσα  το  άτομο. 

Τα  likes   ανακλούν  και  διαθλούν   την  Ύπαρξη  και  τις  Πράξεις  της,  υπό  το  πρίσμα  βέβαια  πάντα  της  υποκειμενικότητας  του  Χρήστη…

  

*Βιβλιογραφία

Κονδύλης  Π.,  «Μελαγχολία  και  Πολεμική»,  Εκδόσεις  Θεμέλιο,  Αθήνα  2002. 

Κόνσουλα  Α.,  «Το  αντικείμενο  των  συνταγματικών  δικαιωμάτων»,  Εργασία  στο  μάθημα  «Ατομικά  και  Κοινωνικά  Δικαιώματα»,  Υπό  την  επίβλεψη  Κου  Δημητρόπουλου,  Εθνικό  και  Καποδιστριακό  Πανεπιστήμιο  Αθηνών.

Καστοριάδης  Κ.,  «Ο  θρυμματισμένος  κόσμος»,  μτφ  Σαρίκας-Σπαντιδάκης,  Εκδόσεις  Ύψιλον,  Αθήνα   1992.

Στάμος  Π.,  «Λόγος  ανθηρός  χειρο-νομηθείς»,  Εκδόσεις  Καστανιώτη,  Αθήνα  1983.

Bourdieu  P.,  «Η  Διάκριση»,  μτφ  Καψαμπέλη  Κική,  Εκδόσεις  Πατάκης,  Αθήνα    2013.

Hedley  Bull, «Η  άναρχη   Κοινωνία»,  μτφ Στροίκου  Ηρακλεία,  Εκδόσεις  Ποιότητα- Macmillan  Press,  έκδοση  Γ’,  Αθήνα  2007.

Riesman  D.,  «Το  μοναχικό πλήθος»,  μτφ  Τομανάς  Βασίλης,  Εκδόσεις  Νησίδες,  Αθήνα  2001.

Spinoza  B., «Περί  της  ελευθερίας  της  Σκέψης  σε  ένα  ελεύθερο  Κράτος»,  μτφ  Βαμπούλης  Ε.-Στυλιανού  Α., Εκδόσεις  Άγρα,  Αθήνα  2014.